NHD – Duitsers blazen de dijk bij Wieringermeer op, 20.000 hectare onder water, duizenden bewoners op de vlucht: ’Je zag een watermuur op je afkomen’ (Met video’s)

17 februari 2020AdminBusinessplan, Home, Locatie, Media, Video0

Inundatie van de Wieringermeer 1 juni 1945

Reacties
https://youtu.be/rnXOSUOmGjc

Middenmeer – Vlak voor de bevrijding, op 17 april 1945, blazen de Duitsers de dijk op. De pas 15 jaar oud polder Wieringermeer loopt onder. De Duitsers laten het land blank staan om een geallieerde luchtlanding in de buurt van de Afsluitdijk te voorkomen. Er ontstaat grote schade op 20.000 hectare landbouwgrond. Zevenduizend bewoners en zeker 1.000 onderduikers moeten vluchten. Omdat het 75 jaar na de bevrijding is, hier een verhaal uit 2008 uit Noordhollands Dagblad, aangevuld met video’s.

Als jongen van 14 maakte David Schipper (77) de onderwaterzetting van de Wieringermeer in 1945 van heel nabij mee.

Door het opblazen van de IJsselmeerdijk werd de ‘bejaarde‘ Westfriese Omringdijk, die sinds 1932 – de drooglegging van de Wieringermeer, de functie van slaperdijk had gekregen – weer waterkerend. Althans het gedeelte Omringdijk tussen Medemblik en Aartswoud. Vijftien jaar na de drooglegging van de Wieringermeer.

Zo ziet het gat in de dijk er nu uit

Alexander Bügel – Video met drone boven het gat in de dijk

Wieringermeer – Facebook is een mooi medium. Soms kom je er verrassende filmpjes tegen van de Wieringermeer. Op de pagina Aquaholic Trip van de Wieringer Jan Jaap Tijsen vonden we een mooi filmpje van een drone boven het gat in de dijk.

4 september 2016

https://www.demeerpeen.nl/nieuws/lokaal-nieuws/video-met-drone-boven-het-gat-in-de-dijk/

Jan Jaap Tijsen – Aquaholic Trip

Het bos is ontstaan na een dijkdoorbraak in 1945. Bij een wraakactie van de Duitsers, die de oorlog aan het verliezen waren, werden op 17 april 1945 twee gaten in de toen 16 jaar oude dijk van de Wieringermeer geblazen. Het op twee plaatsen instromende water veroorzaakte twee kolkgaten, de huidige twee wielen, van aanvankelijk 20 en 26 meter diep. In twee dagen stroomde de polder vol. Een gierkelder, afkomstig van de boerderij waarvan het fundament in het zuidelijke wiel nog zichtbaar is, spoelde 400 meter in zuidwestelijke richting weg. Aan de oostelijke rand van het bos ligt deze daar, aan een ruiterpad, nog altijd. Na de oorlog kreeg het herstel van de polder een hoge prioriteit. Reeds op 5 augustus 1945 was de dijk water inwaarts weer gesloten. Restanten van het oude dijklichaam bevinden zich nog immer tussen de twee wielen in. Op 9 augustus werd met het malen gestart. Gemaal Lely en gemaal Leemans werden bijgestaan door zes noodpompen, waardoor de polder op 11 december 1945 weer droog viel. De materiële schade was enorm; het grootste deel van de boerderijen en gebouwen moest later worden herbouwd.

Facebook, 27 augustus 2018

https://www.facebook.com/aquaholictrip/videos/838544362912581/

Om 12.15 uur op 17 april hoorde David Schipper twee doffe knallen. “We wisten wat dat betekende. De dijk wordt opgeblazen ’s Nachts was mijn vader al gewaarschuwd. Er waren al enige voorzorgsmaatregelen getroffen.”

De vader van David Schipper was directeur van de Prof. Dr. J.M. van Bemmelenhoeve, de proefboerderij in Wieringermeer aan de Medemblikkerweg. Hij en de Burgemeester van Wieringermeer waren de enigen in de omgeving, die telefoon hadden.

Nederlands Instituut voor Militaire Historie – Inundatie Wieringermeer

gepubliceerd op 12 jun. 2015

Met het oprukken van de geallieerden in Nederland in april 1945, kwamen zo’n 120.000 Duitse militairen geïsoleerd te zitten in West Nederland. Deze troepen stonden onder bevel van Generaloberst Blaskowitz. Het was zijn taak West Nederland – inmiddels tot Festung Holland omgedoopt – tot het uiterste te verdedigen. Hij leek vastbesloten deze opdracht uit te voeren. Op zijn bevel werd op 17 april in de kop van Noord Holland de Wieringermeer polder onder water gezet. Met deze drastische maatregel wilde hij voorkomen, dat nabij de Afsluitdijk geallieerde luchtlandingen zouden plaatsvinden. De bewoners konden op tijd voor het water vluchten, maar niet al het vee. Na de oorlog werd met spoed het gebied aangepakt. Op 11 december 1945 was de polder weer droog, maar het duurde nog twee jaar voor alle schade was hersteld.

Reacties
https://youtu.be/Dgk-eBM-_eA

“‘s Nachts om kwart over drie kreeg mijn vader een telefoontje van Kielstra van het District Wagendorp, hier in de polder. ‘Het gaat gebeuren’, meldde Kielstra. Mijn vader ondernam direct actie. De bewoners van de personeelswoningen van de proefboerderij werden gewaarschuwd. Vijf paarden en drie luchtbandenwagens werden ingezet om huisraad, eten en dieren naar een veilige plek te brengen.”

Met twee paarden en twee wagens gingen vader Schipper en David naar Medemblik. “Wij konden terecht bij het hoofd van de school in Medemblik, Oenema. Mijn vader was bevriend met hem. Wij hadden ook acht koeien mee.”

“Aangekomen bij Medemblik lieten we de koeien los lopen op de Westerdijk, het deel van de Westfriese Omringdijk bij Medemblik. Meer boeren uit de Wieringermeer brachten hun vee naar Medemblik. Gaandeweg liepen er steeds meer koeien op de Westerdijk. Van Jan Meijaard mocht veel vee tijdelijk op zijn weiland lopen. Hij had een stadsboerderij in Medemblik. Onze acht koeien konden terecht bij de familie Schouten in Medemblik. Die had een stadsboerderij aan de Westerhaven. De vijf paarden konden naar een boer in Schellinkhout.”

Nederland en WOII | Onderwaterzetting Wieringermeer; Duitse krijgsgevangenen ruimen mijnen in Noord Holland

Lees hieronder voor meer informatie

Het Wieringermeer

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog (WWII) werd de Wieringermeerpolder door de Duitsers onder water gezet om geallieerde luchtlandingen te verhinderen. Op 17 april 1945 bliezen zij de dijk op twee plaatsen op, waarna de polder binnen twee etmalen onder water liep. Alle gewassen en vrijwel alle bebouwing ging verloren. Er vielen geen slachtoffers. Na de oorlog werden de gaten gedicht en op 11 december 1945 viel de polder weer droog. Het raadhuis van de gemeente was verzwolgen door het water en er werd in Lutjekolhorn een tijdelijk raadhuis gebouwd. Dit werd de Ark van Noach genoemd, omdat dit bijna het enige plekje was waar men droog bleef.

Duitse krijgsgevangenen ruimen mijnen

Na de Tweede Wereldoorlog lagen er in Nederland (zoals in Noord Holland, Zeeland, Noord Brabant en Limburg) een kleine twee miljoen landmijnen verstopt op duizenden mijnenvelden. Er kwamen per dag wel drie mensen om door op een mijn te stappen. Boeren konden door de aanwezige mijnen hun land niet bewerken. Men besloot Duitse krijgsgevangenen in te zetten om de mijnen op te ruimen. Dit was een schending van de Derde Geneefse Conventie, waarin staat dat krijgsgevangenen humaan en met eerbied behandeld moeten worden en niet gedwongen mogen worden tot gevaarlijk werk. Door ze geen krijgsgevangenen te noemen, werden deze regels ontdoken. Ongeveer tweehonderd Duitsers zijn bij dit werk omgekomen.

Bronnen
Combat Bulletin #62 Redeployment Operations, Etc. 1945
by United States. Army,Publication date 1945 – 06:
https://archive.org/details/CB62CombatBulletin62RedeployemntOperationsEtc1945

https://nl.wikipedia.org/wiki/Wieringen
https://anderetijden.nl/aflevering/355/Mijnen-ruimen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Derde_Geneefse_Conventie

Reacties
https://youtu.be/1jMbIz79iKk

Het was 18 april ’s morgens vroeg toen vader Schipper met de wagen naar Medemblik reed. “We kwamen om half negen aan. De paarden liepen toen al door een laagje water. Je zag een muur van water op je afkomen. Nabij gemaal Lely spoelde hout aan, los gewrikt van de boerderijen en huizen. Die hoek van de polder Wieringermeer was het laagste. Ook deuren spoelden aan.”

“Arbeiders werden ingezet om dat hout weg te halen. Anders zou het talud van de Westerdijk te veel schade lijden. De angst was groot dat de Westerdijk het niet zou houden. Na de onderwaterzetting werd het snel slecht weer en stak er een storm op.”

De Wieringermeer bestond toen uit 514 boerderijen, 500 woonhuizen en drie dorpen, met totaal 6.000 inwoners. In 48 uur tijd was de inundatie een feit. Er was toen ongeveer 800 miljoen kubieke meter water binnengestroomd door de twee ontstane openingen. Achter de gesprongen dijk ontstond een gat van dertig meter diepte.

Wieringermeer onder water (foto NHD)

De beide gaten waren gedicht op 5 augustus 1945. Er was toen een nieuwe dijk om de gaten aangelegd. De gemalen Lely bij Medemblik en Leemans bij Den Oever konden op 9 augustus beginnen met droogmalen.

De schade was zeer groot. Woonhuizen waren een prooi geworden van de golven. Van veel boerderijen staken de zwaar beschadigde kappen troosteloos boven het water uit. Van de rooms katholieke kerk in Middenmeer verhief alleen de schoorsteen zich boven het puin. Verwrongen ijzer en wat stenen duidden de plek aan, waar eens kapitale boerderijen stonden.

In oktober 1945 werden vier diesel hulp gemalen in bedrijf gesteld. Die maand viel het hoger gelegen deel van de polder bij Wieringen droog.

Het water is weg: de boerderij van Den Engelsen aan de Oudelanderweg (foto Daaf Schipper)

Het diepste gedeelte van de Wieringermeer, tegen Medemblik, viel twee maanden later droog. Op 11 december was al het water uitgeslagen, na 124 dagen pompen. In 1930, bij de drooglegging van de polder, had men er 210 dagen over gedaan. Schipper: ,,Van groot belang was toen als eerste een goede ontwatering.”

“In de loop van mei, een maand na de onderwaterzetting, had mijn vader nog wat werktuigen en gereedschap weten te bergen. Met een sleepboot en een dekschuit was hij naar de proefboerderij gevaren. Samen met een duiker. Daar kon nog wat materiaal worden opgedoken. Ook konden een tractor, zelfbinder en een ploeg worden meegenomen. Dat moest allemaal goed worden schoongemaakt.”

Zes weken na de inundatie waren de vier dienstwoningen en het woonhuis van de proefboerderij ingestort. “Het water was tot 4,80 meter hoog gekomen. Op andere plaatsen was dat minder.”

Het meeste water is weg, hier de boerderij van Mulder aan de Oudelanderweg (foto Daaf Schipper)

David Schipper bezit een unieke collectie foto’s van de onderwaterzetting. “Deze foto’s zijn afkomstig van Hero Rijnsent, een fotograaf in Medemblik. Een Duitse officier had hem gedwongen foto’s af te drukken. Hij had zelf duplicaten achtergehouden. Mijn vader was bevriend met Hero Rijnsent. Hij bood mij later de foto’s aan. Anders zou hij ze weggooien. Ik heb hem er 25 gulden voor gegeven. Een flink bedrag. Een arbeider moest daar een week voor werken. De gemeente Wieringermeer heeft later kopieën gekregen. Sommige foto’s had de gemeente nog nooit gezien.”

De familie Schipper keerde in de herfst van 1946 vanuit de Groetpolder terug naar de Wieringermeer. Een Zweedse noodwoning was beschikbaar. Het nieuwe gebouw van de Prof. Dr. J.M. van Bemmelenhoeve werd in de herfst van 1947 opgeleverd, de dienstwoningen in het voorjaar van 1948.

David Schipper volgde in 1953 zijn vader op als hoofd van de proefboerderij. Deze functie vervulde David gedurende 38 jaar, tot zijn afscheid in 1991. 17 april 1945, gat in de Wieringermeerdijk.

Lees hier alle verhalen over 75 jaar bevrijding
https://www.noordhollandsdagblad.nl/tag/75jaarbevrijding

Lees hier meer over de Wieringermeer onder water in 1945:

Andere Tijden: Verdronken trots
https://anderetijden.nl/aflevering/71/Wieringermeer-in-de-oorlog

Tweede Wereldoorlog: onderwaterzetting Wieringermeer 17 april 1945
https://www.zijpermuseum.nl/niestadt/wm/

Inundatie van de Wieringermeer in april 1945: Reconstructie van de dijkdoorbraak en overstroming
https://www.noordhollandsdagblad.nl/cnt/dmf20200210_98280505/duitsers-blazen-de-dijk-bij-Wieringermeer-op-20.000-hectare-onder-water-duizenden-bewoners-op-de-vlucht-je-zag-een-watermuur-op-je-afkomen-video

Onder de foto: een video van het herstel van de Wieringermeer in 1948:

Gat in de Wieringermeer dijk (foto Daaf Schipper)

Eye Filmmuseum – De Wieringermeer, juli 1948

Gepubliceerd op 20 okt. 2016

Director: unknown | Production Country: Netherlands | Year: 1948 | Production Company: Marofilm (Deventer)| Film from the collection of EYE (Amsterdam)
https://www.eyefilm.nl/en/collection/film-history/film/de-Wieringermeer-juli-1948

Images of the recovery of the Wieringermeer polder after World War II.

Images of the Wieringermeer polder and its villages Middenmeer, Slootdorp and particularly Wieringerwerf. The film revolves around the aftermath of the flood of 1945, when retreating German troops had blown up parts of the Wieringermeer dyke.

The film shows how the work in this area goes beyond recovery and repair, and shows how new infrastructure is built. Many images are in a ‘before‘ and ‘after‘ sequence: from battered ruins to large barns, from temporary accommodation in wooden sheds to a brick school. The film ends with images of a sun drenched wheat harvest.

https://www.eyefilm.nl/collectie/filmgeschiedenis/film/de-Wieringermeer-juli-1948

Andere documentaire over de wederopbouw in de Wieringermeer polder.

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog inundeerden terugtrekkende Duitse troepen gebieden in het westen van Nederland om het landen van geallieerde troepen te voorkomen. Eén van deze gebieden was de Wieringermeer.

Er werd zeer voortvarend te werk gegaan met de herstelwerkzaamheden. In augustus 1945 waren de gaten in de Wieringermeer dijk gedicht, in december was de polder weer drooggemalen. Vanaf 1946 kon er weer worden geoogst.

In de film veel beelden van de ravage, de zware arbeid en de noodgebouwen, met aan het einde aandacht voor de resultaten: rijtjeshuizen met keurige voortuintjes, kinderen die het stenen schoolgebouw ingaan, de oogst.

https://www.eyefilm.nl/collectie/over-de-collectie/zoeken-en-kijken/dossiers/de-Wieringermeer-van-marofilm

Interested in licensing? For more information about this film and other items from our collection please contact sales@eyefilm.nl
phone +31 (0)20 5891 426 mobile +31 (0)6 4118 9635
https://www.eyefilm.nl/en/film-sales