Erik van Zuylen – Het mysterie van de sardine (2005)
Alternatieve titel: Het geheim van de sardine
Regie
Erik van Zuylen
Scenario
Erik van Zuylen
Release
7 april 2005
Producent
René Goossens, Annemiek van Gorp
Studio
De Productie
Duur
95 minuten
Filminformatie
Verhaal
Tim Boerhave, lector in de filosofie, verliest zijn benen bij een bomaanslag. Wie is de dader? Het laatste beeld voor de explosie, een beeld dat op Tim’s netvlies is gebrand, is dat van een grote zwarte hond met een sardineblikje aan zijn halsband, die opsprong tegen de keukendeur. Voor Tim is de vraag naar de dader minder urgent dan de vraag naar het waarom. Niemand heeft de aanslag opgeëist. Hij kan geen reden verzinnen waarom juist hij als doel is uitgekozen. Hij weigert aan te nemen dat hij het slachtoffer is van een stom toeval of van een misverstand; dat het pakketje domweg op het verkeerde adres is afgeleverd. Is hij gestraft voor een misdaad waar hij zich niet van bewust is? Hij ontdekt dat de vraag ‘hoe verder te leven?’ zwaarder weegt dan de vraag ‘wie is de dader?’
Cast
Victor Löw (Tim), Renée Fokker, Renee Janssen (Vera), Elske Rotteveel (Emma), Casper Smits (Jan), Angelique de Bruijne (Prudence), Kitty Courbois (Victoria), Els Ingeborg Smits, Betty Schuurman, Roos Ouwehand, Hans Dagelet (Spijk), Michiel Sluysmans, Benjamin de Wit
Ontstaan
Scenario: Erik van Zuylen, gebaseerd op de roman ‘The Mysterie of the Sardine’ van van de Poolse schrijver-dichter Stefan Themerson uit 1985 (De Nederlandse vertaling heet ‘Euclides was een ezel’).
Kijkwijzer: 12 jaar.
In première op het International Film Festival Rotterdam op vrijdag 28 januari 2005.
Facts
Nadat het niet lukte om de film als internationale co-productie te realiseren, werd het na zeven scenarioversies een Nederlandse film en daarom duurde het vijftien jaar voor Erik van zuylen met een nieuwe film kwam.
Pers
Ronald Ockhuysen in ‘de Volkskrant’ van 7 april 2005: “(…) De kracht van de regie en het scenario zitten in de vanzelfsprekendheid waarmee allerlei vragen worden gesteld zonder dat er verder antwoorden binnen handbereik komen. Dit is een wereld zonder grond, die opnieuw verkend dient te worden. (…) Met Het mysterie van de sardine maakt Van Zuylen, na uitstapjes naar het theater en de televisie, een welkome terugkeer in de wereld van de speelfilm. Zijn werk ontbeert moderniteiten, het camerawerk van Maarten Kramer is fijngevoelig en de muziek van Henk Hofstede balanceert tussen voorzichtig aanstippen en geheimzinnig fluisteren. Een minpunt doet de smaakvolle exercitie haperen: de spelregie van de kinderen had beter gemoeten. De dialogen tussen Jan en Emma klinken nu als het opsommen van de tafel van dertien. Zonde. Zo wordt Het mysterie van de sardine bijna nog een gewone productie.”
Luc de Rooy in ‘Zone 020’ van 6 april 2005: “(…) de hoofdrolspelers weten geen moment te overtuigen. Wat overblijft is een pathetisch verhaal in een – overigens visueel wél sterke – familiefilm. (…) Er had meer in dit thema gezeten, jammer!”
Marieke Kremer in ‘Sp!ts’ van 7 april 2005: “(…) En toch wil HET MYSTERIE VAN DE SARDINE maar niet boeien. Dat komt in de eerste plaats door de gekunstelde dialogen. Niet één gesprek komt levensecht over, het is alsof de personages – kinderen incluis – een soort Nederlands uit de jaren vijftig van de vorige eeuw spreken. Het is echter vooral het gebrek aan coherentie dat gaat irriteren. Natuurlijk is er niets mis met vaagheid: de dingen in het leven zijn nu eenmaal niet altijd eenduidig. Het vervelende aan deze film is alleen dat het er allemaal zo dik bovenop ligt. Het vreemde gedrag van de dorpelingen en Prudence, de lange shots van zeewater en ritselend duingras, de hevige emoties na de nogal geforceerde climax: het moet allemaal blijkbaar heel veelzeggend zijn, maar het verhult leegte. Het Mysterie van de Sardine heeft een sterk begin, maar weet de pretenties niet waar te maken.”
Anna van der Gaag in ‘Metro’ van 7 april 2005: “(…) Ook al beleven Tim en zijn vrouw in het verhaal genoeg, toch zit de vaart er niet echt lekker in. Scènes die een emotie moeten overbrengen duren lang en een aantal vragen blijft onbeantwoord. Dat is jammer want aan de acteurs ligt het niet.
Bianca Stigter in ‘NRC Handelsblad’ van 6 april 2005: “De sardine. Geen vis die je vaak in enkelvoud ziet. Ze zwemmen altijd met velen, en je eet er ook altijd meer dan één, sardines of sardientjes. In de film die voor dertig procent naar het visje vernoemd is, speelt hij eigenlijk alleen in die titel een glansrol. Hij krijgt van veel concurrentie, van poedels en Portugese waterhonden, van een jongetje met een klein hart en en van twee vrouwen met dezelfde kleren aan, van Darwin, van god, van toetjes, van water dat achteruit kan stromen en paarden die achteruit kunnen rennen. Van alles. (…) Oorzaak, gevolg, toeval, chronologie, ze zitten in het verhaal en in de manier van filmen, die je slinks zou kunnen noemen als dat geen woord was dat lyriek uitsluit. Water dat achteruit stroomt, dat is een oude truc, maar hij werkt hier mooi. (…) Het mysterie van de sardine is een film, dus het verhaal wordt verteld in dialogen en beelden, maar toch is het vaak alsof die beelden afleiden van het verhaal, alsof dat er eigenlijk niet toe doet. Dan is er plotseling pontificaal de zee, een duinlandschap of een gezicht. In de verte is Het mysterie van de sardine daarom verwant met Les favoris de la lune van Iosselliani, ook een film die de ijzeren wetten van het verhaal tart. (…) De gekheid van Het mysterie van de sardine is iets werkelijker doordat die zo doet denken aan de nooit opgehelderde aanslag op Rob Scholte in 1994, waarbij de schilder zijn benen verloor. Of misschien wordt het er nog wel raarder door. De bron van de film stamt in ieder geval uit 1985. (…) Verwacht geen huilbuien en geen loutering, tenminste niet op de geijkte manier of op het verwachte moment. Gelukkig werkt deze film niet alleen doordat hij afwijkt van wat gewoon geworden is, al kun je daar nooit helemaal zeker van zijn. (…) Het mysterie van de sardine werd geregisseerd door Erik van Zuylen, die vijftien jaar geleden zijn vorige film regisseerde. Het is verleidelijk om die wetenschap met de nieuwe film in verband te brengen. Maar misschien had de film er in 1990 precies zo uitgezien. Die gedachte is nog verleidelijker.”
Eveline Walter in Biosmail van 7 april 2005: “(…) Lof voor Erik van Zuylen dat hij het aandurfde een ingewikkeld verhaal als dit (…) te verfilmen. Het Mysterie van de Sardine geeft genoeg stof tot nadenken met al zijn filosofische bespiegelingen over gevolgen en zijn geheimzinnige verschijningen. Jammer dat van Zuylen zich zo verliest in overtrokken symboliek: terugrollende golven, ronddwarrelende papiertjes, achteruitlopende zonderlingen. Grootste struikelblok van de film is echter het houterige acteerwerk. Vooral de lijnen van de kinderen zijn tenenkrommend, maar ook de ervaren acteurs lijken wat verloren in de complexe geschiedenis. Het uitgangspunt van Het Mysterie van de Sardine is interessant en diepgravend, maar komt hier helaas niet goed uit de verf.”
Filmuziek
Henk Hofstede
Camera
Maarten Kramer
Montage
Lin Friedman
Geluid
Jac Vleeshouwers
Distributeur
Cinemien
Bioszalen
8 bij première
Bezoekers
1.722
Kleur
Kleur
Art director
Ben Zuydwijk
Read more at http://nfdb.filmtotaal.nl/nederlandse_film.php?id=951#TKs98eK1zwEOq4yB.99