Ed Dekker – Stichting Erfgoed Kranen pleit voor torenkraan op Willemsoord + HC – Kampanje meeste huur op Willemsoord + Marischka de Jager – Jan Vonk: ’Zet het stadhuis op Bernhardplein’
Stichting Erfgoed Kranen pleit voor terugkeer van torenkraan op Willemsoord, om ’skyline oude Rijkswerf deels te herstellen’
Den Helder – De jonge Nederlandse Stichting Erfgoed Kranen heeft haar oog laten vallen op Willemsoord. De organisatie hoopt de vroegere skyline van de oude Rijkswerf deels in oude luister te herstellen. Een verdwenen torenkraan moet dan terugkeren.
Twee torenkranen staan er op het terrein van Willemsoord. Ooit waren dat er vier. Menig werviaan weet zich verdwenen kraan nummer drie te herinneren.
Dit hijswerk raakte weg in 2002. Achterstallig onderhoud maakte sloop noodzakelijk. De kraan was al lang buiten gebruik. De Rijkswerf verhuisde in 1992.
Nijvere verleden
De derde kraan wil Stichting Erfgoed Kranen dolgraag laten terugkeren. “Als waardevolle aanvulling van de tastbare herinnering aan het nijvere verleden van de marinewerf op deze historische locatie in Den Helder“, zegt Gerard Jacobs uit Bergen van de in 2015 opgerichte erfgoed stichting.
De zeventien jaar geleden neergehaalde kraan stond aan de ’monteurskade’, aan de noordwestzijde van het Natte Dok, het hart van de oude Rijkswerf. De kraanbaan ligt er nog.
Als bijkomend voordeel van het plan noemt Jacobs, dat bedreigd erfgoed op een andere locatie kan worden gered in Den Helder. Voor het opvullen van het gat aan de ’monteurskade’ zoekt Erfgoed Kranen een vergelijkbaar type.
Jacobs: “Daar bestaan er nog een paar van in Nederland. Deze kranen zijn nog in gebruik. Als ze niet meer nodig zijn, kan een van de kranen hopelijk in Den Helder een nieuwe kans krijgen.”
Jacobs ziet gedeeltelijk herstel van het vertrouwde aanzicht als een ’extra impuls voor Willemsoord als bruisend historisch centrum van de marinestad’. De wens voor de derde kraan heeft de stichting op tafel gelegd bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
Rijksmonument
De Rijksdienst heeft een belangrijke stem in de ontwikkeling van Willemsoord. De meeste gebouwen op het terrein zijn rijksmonument. De twee bestaande torenkranen hebben inmiddels ook deze beschermde status, nadat Erfgoed Kranen een rapport had uitgebracht.
Overheveling, opbouw en onderhoud van een extra torenkraan kost volgens Jacobs ’zeker enkele tonnen’. “Dit geld zal uit andere bronnen moeten komen. Zelf hebben wij geen financiële mogelijkheden. Wij adviseren alleen.”
De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed heeft zich nog niet uitgesproken over het plan. Directeur Hans Broekmeulen van Willemsoord BV wijst uitbreiding van het aantal werkloze kranen af.
Aantikken
Het bedrijf is eigenaar van het terrein en dus ook van de twee bestaande kranen. Broekmeulen: “Twee stuks is mooi genoeg. Voor een derde kraan op de beoogde plek is ook geen ruimte meer. Er komen meer en meer schepen in het Natte Dok. Het gevaar, dat de torenkraan masten aantikt, wordt groter. Dat moeten we niet hebben.”
Torenkranen werken als een windvaan. Zij kunnen met de wind meewaaien. Bij storm wordt dan te veel druk op de installatie voorkomen. Ander nadeel voor Broekmeulen is dat zo’n kraan ’alleen maar geld kost’. “Je kunt er niets mee verdienen.”
Bed & breakfast
Dat laatste beaamt secretaris Gerard Jacobs. “We hebben gekeken naar mogelijkheden van een bed & breakfast in het machinehuis. Vanwege veiligheid veroorzaakt dat echter te veel problemen.”
Jacobs: “Een torenkraan op Willemsoord is een schitterende blikvanger. Een prima uithangbord voor een billboard, maar dat zien wij toch niet zitten. Zo’n commerciële aankleding past niet bij erfgoed.”
Onderhoud
Als eigenaar is Willemsoord BV belast met het onderhoud van de twee huidige torenkranen. Bij de aanwijzing van gebouwen op het terrein tot rijksmonument vielen de twee kranen er buiten.
Broekmeulen: “Wij hebben Stichting Erfgoed Kranen gevraagd om een onderzoek met als doel de historische waarde te benadrukken. Op basis van dit rapport heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed de beide kranen alsnog de status van rijksmonument gegeven. Daardoor komen wij in aanmerking voor subsidie voor onderhoud.”
Heemschut
Stichting Erfgoed Kranen heeft haar Helderse skyline wens landelijk onder de aandacht gebracht in het blad van de Bond Heemschut, de vereniging tot bescherming van cultuurmonumenten in Nederland.
Kraan één op Willemsoord is in 1953 gezet naast Dok 1 en heeft een hijscapaciteit van maximaal twaalf ton. Kraan twee is gebouwd in 1940, maar is veel later in Den Helder gekomen. Dit werktuig verving een kraan, die in 2001 is omgevallen tijdens werkzaamheden. Deze kraan kan maximaal vijftien ton omhoog halen.
Beide kranen werden elektrisch aangedreven. Ze zijn gebouwd bij Hensen in Rotterdam. Kenmerkend voor kranen van dit bedrijf is het ronde contragewicht achter op de arm.
Helderse Courant, 12 juni 2019, 19:45
Kampanje betaalt nog steeds de meeste huur op Willemsoord
Den Helder – Zo’n veertig procent van de huuropbrengst van panden op Willemsoord wordt opgebracht door schouwburg De Kampanje.
Dat meldt de gemeente in een raadsinformatiebrief over de huren, die door gebruikers van vastgoed op de Oude Rijkswerf betaald worden.
Vorig jaar ontstond politieke ophef over de hoge huurprijs, die afgesproken is door de vorige directeur van De Kampanje. Nu stelt het college van B & W: ’De huurprijs is voornamelijk gebaseerd op een lening, die Willemsoord verstrekt heeft voor de bouw van het theater en op het jaarlijks onderhoud. De huur heeft een vaste – relatief hoge – index.’ Indexeren betekent, dat de prijs jaarlijks omhoog gaat.
De indexatie is afgelopen jaar echter niet doorgevoerd, staat in de brief. Voor dit jaar is de huur vastgesteld op een bedrag van € 659.730. Volgens het college is, dat bedrag iets hoger dan de huur, die op basis van een taxatie vastgesteld kan worden. Tot slot van dit onderwerp meldt het stadsbestuur: ’In 2018 hebben wij aangegeven te onderzoeken, of het niet meer voor de hand ligt om met dergelijk incourant vastgoed voor het culturele deel uit te gaan van een kostprijs dekkende huur.’ Dat onderzoek heeft echter nog niet tot nieuwe afspraken met de schouwburg geleid.
Erfgoed
Er is een nieuwe erfgoedorganisatie in wording. Dat zal een bundeling worden van de Stelling van Den Helder en Willemsoord. De directeuren van beide organisaties gaan over enige tijd met pensioen en worden opgevolgd door één directeur, die de nieuwe organisatie gaat leiden.
Er is een ’kwartiermaker van de erfgoedorganisatie’ aangesteld. Deze adviseur krijgt de opdracht om de ’maatschappelijke huren’ van vastgoed tegen het licht te houden. Hieronder vallen naast het theater en het Reddingsmuseum ook de dokken op Willemsoord. Met maatschappelijke huur wordt bedoeld, dat een gebruiker als het Reddingsmuseum niet de volle mep hoeft te betalen. De gemeente past dan het verschil bij met subsidie.
Helderse Courant, 21 juni 2019, 14:06
Jan Vonk: ’Zet het stadhuis in Den Helder op Bernhardplein en niet op Willemsoord’
Wie is Jan Vonk?
Jan Vonk (85) studeerde in 1962 af als civiel ingenieur aan de Technische Universiteit (TU) in Delft, toen nog Technische Hogeschool geheten. In 1975 werd hij directeur openbare werken in Den Helder en bemoeide hij zich in de jaren negentig als projectleider met de invulling van de vrijgekomen Rijkswerf Willemsoord. Eind 1996 ging hij met de vut.
Jan Vonk (foto Peter van Aalst)
Den Helder – “Het gaat me aan het hart, doet me pijn, wanneer het stadhuis naar de oude rijkswerf zou worden verplaatst. Ik wil in ieder geval gewaarschuwd hebben, zodat ze achteraf niet kunnen zeggen, dat ze het niet hebben geweten.”
Jan Vonk, oud directeur Openbare Werken van de gemeente Den Helder, kan het niet laten. Zes jaar geleden liet hij al van zich horen. En vier jaar daarvoor ook al. Toen ging het om behoud van het oude postkantoor aan de Middenweg. Plannen om dit gebouw volledig te slopen, konden in zijn ogen direct de prullenbak in. Want sloop zou een einde maken aan het ’cultuurhistorische wederopbouw ensemble’: tezamen met het stationsgebouw en onder andere het winkelpand van voorheen Vroom en Dreesmann aan de Beatrixstraat, typische voorbeelden van de naoorlogse architectuur. “Onder leiding van professor en architect Wieger Bruin tot stand gekomen. Een cultuuruiting waarnaar je met respect kunt kijken. Het hele gebied is het behouden waard”, zei Vonk zes jaar geleden in deze krant.
’Ernstige fout’
Dat het oude postkantoor behouden is gebleven, doet Vonk goed. “Heb ik toch gelijk gehad.” Nu waarschuwt de voormalig topambtenaar voor wederom een ’ernstige, historische fout’: gebouw 66 en 72 op Rijkswerf Willemsoord ombouwen tot stadhuiscomplex. “Ik begrijp de locatiekeuze, want wie wil nou niet op zo’n aantrekkelijke plek zitten. Maar ik raad deze keuze ten sterkste af.”
Halverwege de jaren negentig bemoeide Vonk zich in zijn gemeentelijke functie al met de herbestemming van Willemsoord. “Het succes van de restauraties en renovaties met aanvullende nieuwbouw hebben ervoor gezorgd, dat er een zeer aantrekkelijk toeristisch, economisch gebied is ontstaan“, schrijft Vonk aan het CDA Den Helder – zijn partij – en de gemeenteraadsfractie.”We hadden destijds in onze stoutste dromen niet verwacht dat het zo’n succes zou worden.”
Kritisch
De bezwaren tegen een nieuw stadhuis in de twee historische gebouwen zijn volgens hem groot. “Gebouw 66 is onder mijn leiding gerestaureerd en verbouwd tot evenementen en beursgebouw. Het dak en de muren zijn niet voldoende geïsoleerd voor een verblijfsfunctie. De fundering is in orde, maar kritisch. Verandering ervan is niet eenvoudig te realiseren. Daardoor is het gebouw, dat een van de oudste gebouwen is op de Rijkswerf, het meest geschikt voor het huidige gebruik en niet voor langdurig verblijf zoals woningen of kantoren. Elke grote verbouwing zal spanningen oproepen met het monumentale karakter.” Volgens Vonk zijn de kosten om gebouw 72 geschikt te maken voor stadhuis, vergelijkbaar met de kosten voor nieuwbouw.
Ook waarschuwt hij in zijn bezwaar, dat verbouwing van beide monumentale gebouwen een reeks van problemen met zich zal meebrengen. “Vergelijkbaar met nieuwbouw, maar ook gerelateerd aan de cultuurhistorische waarden. Tevens zullen er hoge kosten mee gemoeid zijn. Alleen een architect van het niveau Rijksbouwmeester zal zich hier met succes doorheen kunnen slaan.”
Geen centrum
Voorts wijst Vonk erop, dat in algemeen stedenbouwkundige zin het Rijkswerfgebied geen centrum is. “Weliswaar is de stad rondom de werf ontstaan en fungeert deze als ’citadel’, maar verplaatsen van het centrum naar dit gebied is niet gewenst.” Een stadhuis aan het Bernhardplein, op de plek van de voormalige schouwburg, is in zijn ogen een betere plek. “Dat gebied verdient versterking. Als men verstand krijgt, zal het daar uiteindelijk wel komen.”
Een daadwerkelijk bezwaar zal Vonk niet indienen. “Dat mogen anderen doen. Ze mogen best mijn argumenten gebruiken.”
Vonk geeft toe dat hij ook zijn bedenkingen had bij de totstandkoming van de schouwburg in een historisch pand op de Rijkswerf. “Daarin heb ik mijn mening moeten herzien. Maar ook alleen omdat de Rijksbouwmeester het probleem van de toneeltoren goed heeft opgelost. Ik was van te voren bang, dat er een monument verloren zou gaan. Of ik opnieuw mijn mening zou kunnen herzien? In theorie zou dat kunnen, maar gebouw 66 is voor ombouw totaal ongeschikt. In dit geval gaat het niet lukken ben ik bang.”
Helderse Courant, 29 juni 2019, 07:00
Reacties:
Frits Jukbeen
Jan vonk begrijpt het
Henk Jansen
Het is nu de keuze “Als men verstand krijgt, zal het daar uiteindelijk wel komen.’’, versus het financieel gezond krijgen van Willemsoord en Zeestad. Het plaatsten van het stadhuis op Willemsoord gebeurt zonder verstand en gedragen op het financiële oordeel. Los van de extra kosten voor verbouwing.
Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Willemsoord