Cor Hendriks – Als het regent en de zon schijnt (17): De heksen baden (with English summary)
Bij de Finnen en Esten en Fin- en Est-Zweden nemen de heksen en heksenmeester(s) een bad en slaan zich met de badkwast. Ook de oude vrijsters baden, worden gewassen of slaan zich met de badkwast, in Koboldheim, en gezegd wordt: ‘Kwastenweer der oude vrijsters’. Ook zeggen de Finnen: ‘De oude vrijsters worden verjongd’, of verjongen zich.
In Estland zien we de doden ook een bad nemen: ‘De doden wassen zich’, gespecificeerd tot ‘Duitse doden wassen [zich]’. Gezegd wordt: ‘surnud vihtlevad (de overledenen slaan zich met de badkwast),’ of ‘de “nook”-spoken (nookidel) hebben de gewoonte zich op de hekpalen met badkwasten te slaan’, en ze roepen daarbij ‘neek, nääk, nook nääk!’ Ook kwasten de ‘nook’-spoken zich op de dodenakker of op het kerkhof of men geeft ze waswater. De zonneregen wordt wel ‘noogivihm (“nook”-regen)’ genoemd.
Ook bij de Est-Finnen baden de doden, terwijl de Est-Zweden zeggen: ‘Sole skinder, rämma rämnar, opplöupare basta: de zon schijnt, de regen regent, de oplopers ([in de graven wonende spoken) baden [in de badkamer = sauna].’
Het baden is iets, dat de Vilen in Slavonië doen en de Samovilen in Bulgarije. In Estland wassen de dwaallichtgeesten zich; ook is sprake van de dochter van de grasmoeder (‘murueide’, vgl. Murawa, §21), die gelijkgesteld wordt met de dwaallichtgeesten (‘virmalised’), die zich slaan met de badkwast; ook ‘spoken’ slaan zich in de sauna met de badkwast. In Finland slaat de fee Katje (‘Kaisa’) haar kinderen met de badkwast (naar we mogen aannemen op de Kallavuori-berg, waar haar verblijf is).
In Rusland baden de sirenes (‘rusalka’s’). In het Katholieke Puerto Rico is het de maagd Maria, die een bad neemt.
English summary
With the Fins, Estonians and Estonian Swedes the witches and wizards take a bath and beat themselves with the bathing-tassel. Also the old spinsters bath, are being washed or beat themselves with the bathing-tassel, in goblin-country, and they say, ‘Tassel-weather of the old spinsters.’ The Fins also say, ‘the old spinsters are being rejuvenated or rejuvenate themselves. In Estonia the dead also take a bath, ‘the dead wash themselves’, more specific, the German dead are washing [themselves].’ They also say, ‘the deceased are beating themselves with the washing-tassel’, or the ‘nook’-ghosts are in the habit of beating themselves with bathing-tassels on the fence-poles, while shouting. Also the nook-ghosts beat themselves with the tassel on the graveyard or on the cemetery or they are given washing-water. The sun-rain is sometimes called ‘nook-rain’. Also with the Estonian Fins the dead are bathing, while the Estonian Swedes say, ‘the sun shines, the rain rains, the ghosts living in the graves take a bath (in the sauna).’ Taking a bath is something the Vilas in Slavonia are doing and the Samovilas in Bulgaria. In Estonia the spirits of the will-o’-the-wisps wash themselves; also there is talk of a ‘daughter of the grass-mother’, who is equated with the spirits of the will-o’-the-wisps, who beat themselves with the bathing-tassel; also ‘ghosts’ beat themselves with the bathing-tassel. In Finland the fairy Little Cat beats her children with the bathing-tassel (we may presume on the Kallavuori Mountain, where she has her abode). In Russia the sirens (water-spirits) are bathing. In Catholic Puerto Rico it is the Virgin Mary who takes a bath.