Belinda van de Graaf – Met open blik op weg naar Anderland

Deze week maken zesenvijftig filmmakers hun entree in de Nederlandse filmwereld. Achtendertig mannen en achttien vrouwen, in de leeftijd van 23 tot 33 jaar, studeren af aan de Nederlandse Film en Televisie Academie (NFTA). ‘Lichting 2003‘ richt zich met open blik op de omringende wereld, en belooft veel spannends voor de toekomst.

Met het klamme zweet in de handen presenteerden de eindexamenkandidaten zich maandag aan de filmpers. Die mocht in een marathon sessie van ruim negen uur de vruchten van gemiddeld vier academiejaren proeven. Het was niet het klassieke driemanschap (scenarist, regisseur en producent), dat de eindexamenfilms kort inleidde. Studenten opgeleid in montage, camera, licht, geluid, ‘production design‘ en ‘visual effects‘ werden eveneens voorgesteld. Dit om te benadrukken, dat het maken van een film een groepsproces is.

Een film van iedereen‘, zo meldde de aftiteling van ‘Anderland‘ toepasselijk. Het innemende staaltje fantastiek, waarin het ‘Van God Los‘ duo Tygo Gernandt en Egbert Jan Weber (toevallig?) weer samen was te zien, deed ook een gooi naar de aanmoedigingsprijs, die afgelopen dinsdag werd vergeven. Met de ‘AVRO Nassenstein Startprijs‘ (10.000 euro) wordt zowel de productie als de totstandkoming ervan bekroond.

Inventiviteit, ambitie en ‘vermogen tot samenwerking‘ zijn de criteria, waar ‘Untertage‘ aan voldeed. Een prachtfilm om mee af te studeren, bij voorbaat al opgepikt door de in Nederland steeds machtiger wordende producent en filmdistributeur San Fu Maltha (A-Film). ‘Untertage‘ won dan ook de eerste prijs. De 25 jarige Jiska Rickels toog ervoor naar een steenkolenmijn in Duitsland. Diep onder de grond filmde ze er met een oude Bolex camera, eens behorend tot de standaarduitrusting van Russische spionnen. Het resultaat is een impressionistische documentaire over een ondergrondse wereld, die bovengronds begint te ademen met schitterend gefotografeerde, blote, mannenlijven. Pure poëzie, gemaakt met een prijzenswaardige experimenteerdrift, en tegelijkertijd mooi geworteld in de documentaire traditie van Bert Haanstra’s ‘Glas‘.

Misschien niet even coherent, maar minstens zo fascinerend, bleek ‘Scheppers‘, gesitueerd op een zandafgraving in Brabant. Een groepje Hollandse gelukszoekers gaat er elke dag obsessief op zoek naar miljoenen jaren oude haaientanden, die met zand en stenen diep uit de grond worden opgestuwd. Een prachtig ‘documentair essay‘, zoals de 32 jarige regisseur Chai Locher het noemt.

Sintezza‘, de derde van het trio documentaires, stak er wat traditioneel bij af, met veel eerbied gemaakt voor de penibele situatie van Sinti zigeuners in Nederland. Een documentair portret, dat zo op de buis kan, en dat als veel andere films van deze lichting blijkt geeft van een oprechte interesse in een andere leefwereld. Zeer inventief pakte de 24 jarige Thomas Korthals Altes de MKZ crisis aan, door in zijn fictiefilm ‘Kramers Crisis‘ een getroffen boerenechtpaar gewoon op vakantie te sturen. Ook weer zo’n krachtig vormgegeven film, waarin een documentair onderwerp de basis vormt voor fictie, precies zoals in ‘Heritage‘ over een man, die terugkijkt op zijn oorlogservaring in Georgië, gemaakt door de van oorsprong Georgische regisseur Arch Khetagouri.

Egofixe‘ goochelt zelfs met Kuifje en Rob Scholte, in het verhaal van een kunstschilder, die evenals de uitvinder in Frankenstein zijn eigen schepping niet meer in handen heeft. ‘Egofixe‘ is de enige film van lichting 2003, die nog geen omroep aan zich wist te binden. Het is goed mogelijk, dat niemand zijn vingers aan deze uitdagende mengeling van feit en fictie durfde te branden. Bekende gezichten van acteurs als Hugo Metsers, Ellen ten Damme en Peer Mascini vormen hier zelfs geen garantie.

En dat je die bekende gezichten ook niet per se nodig hebt, bewijst Roel Welling wel ten voeten uit. De 23 jarige regisseur is de jongste van zijn lichting. Met de twee jeugdfilms ‘Mijn Zusje Zlata‘ en ‘Mooie Judy‘ bewijst hij zich als een groot talent, zeker in de spelregie van kinderen. ‘Mooie Judy’, over een schuchtere tiener die heimelijke lustgevoelens heeft voor een verstandelijk gehandicapt meisje, zou wel eens even hoge ogen kunnen gooien als ‘De Laatste Dag van Alfred Maassen‘, de film, waarmee David Lammers twee jaar geleden naar Cannes mocht. Lichting 2003 is opwindend genoeg om over internationale filmfestivals te speculeren. Over de landsgrenzen heen, Anderland tegemoet.

Trouw, 26 juni 2003, 0:00

https://www.trouw.nl/cultuur-media/met-open-blik-op-weg-naar-anderland~bde0e597/

Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Hugo+Metsers
https://robscholtemuseum.nl/?s=Ellen+ten+Damme
https://robscholtemuseum.nl/?s=Peer+Mascini
https://robscholtemuseum.nl/jan-pieter-ekker-de-hel-blijkt-uiterst-fotogeniek-fedor-sendak-limpberg-egofixe-korte-film-26-min-nl/