Anton Pieck Museum Hattum – Geschiedenis van de collectie
Museumcatalogus ’85
De belangstelling voor het werk van Anton Pieck is altijd groot geweest. Voordat hij in 1984 een eigen museum kreeg in Hattem, werden er in Nederland verscheidene tentoonstellingen georganiseerd door musea en particulieren.
In 1980 werd in het Singermuseum in Laren ter gelegenheid van de 85e verjaardag van Anton Pieck een grote overzichtstentoonstelling georganiseerd. De belangstelling was overweldigend: meer dan 60.000 mensen bezochten deze expositie. Door het succes van deze tentoonstelling bloeiden de ideeën voor een Anton Pieck Museum opnieuw op. Max Pieck (de zoon van Anton Pieck) en Jan Weggemans (toen uitgever van Unieboek) waren de belangrijkste initiatiefnemers. Pieck zelf voelde weinig voor het idee. Na 1980 wist hij de plannen nog twee jaar tegen te houden. Maar in 1982 begonnen de ideeën steeds vastere vormen aan te nemen.
Waarom Hattem?
Anton Pieck werd in Den Helder geboren, hij woonde in Den Haag en een groot deel van zijn leven bracht hij door in Overveen. Hattem komt niet voor in zijn levensbeschrijving. Toch werd daar het Anton Pieck Museum gevestigd. Nadat de plannen voor een museum een belangrijke impuls hadden gekregen door de overzichtstentoonstelling in Laren gingen de initiatiefnemers op zoek naar een vestigingsplaats voor het museum. Een Anton Pieck expositie in Hattem richtte de aandacht op dit stadje aan de IJssel.
Toen Anton Pieck zelf eenmaal aan het idee gewend was, dat er een museum aan hem gewijd zou worden, had hij nog een belangrijke eis. Hij wilde niet in zijn werk gestoord worden door belangstellenden, die na afloop van een museumbezoek, ook nog eens in bussen langs zijn huis kwamen rijden om te zien waar en hoe de kunstenaar woonde. Het museum mocht dus niet te dicht bij hem in de buurt, dat wil zeggen bij Overveen komen. Pieck achtte daarom Hattem geschikt voor “zijn” museum.
Ook het gemeentebestuur van Hattem was enthousiast om het museum binnen haar muren te halen. Gezamenlijk zochten de initiatiefnemers en het gemeentebestuur naar een geschikte locatie. Dat werd uiteindelijk een pand achter het Voerman Museum, zodat in Hattem een museumcomplex ontstond van twee musea onder één dak, maar met eigen besturen. Het complex bestaat uit twee zijdelings aan elkaar gebouwde, van binnen deels in elkaar overlopende “stadsboerderijen”, gelegen binnen het oude stadscentrum van Hattem. Het Anton Pieck Museum werd op 6 september 1984 door Anton Pieck zelf geopend, in bijzijn van H.K.H. Prinses Margriet.
Wat vond Anton Pieck van zijn museum?
Hoewel Anton Pieck akkoord was gegaan met de oprichting van een museum, bleef hij lange tijd vreemd aankijken tegen het feit dat al tijdens zijn leven een museum aan hem gewijd werd. Een overtuiging die hij schoorvoetend liet varen. Pieck hielp zelfs mee met het ontwerpen van het binnenplaatsje, de gevel en het interieur van “zijn” museum.
Anton Pieck Museum
In een documentaire over het museum zei hij: “Hoe langer je dood bent hoe interessanter het museum wordt, als alles tenminste naar wens verloopt. Dat er nu al een museum aan mij gewijd wordt, waardeer ik bijzonder, vooral de warme en gezellige manier van restaureren. Dat is iets waar ik dankbaar voor moet zijn. Toch ben ik nog niet aan een museum toe: ik ken uit de geschiedenis zo ontzettend veel mensen, die hun leven lang hard gewerkt hebben, die veel meer gepresteerd hebben dan ik en die in hun hele leven nooit een woord van waardering hebben gehad. Wanneer ik me daarmee vergelijk voel ik me een beetje een verwend zondagskind.
Voor mij blijft naast het museum toch altijd het tekenplankje belangrijk. Nu het museum er toch is, hoop ik dat het toch een goede toekomst tegemoet gaat. Voor mezelf ben ik daar helemaal niet zeker van. Ik heb natuurlijk het gevoel: als iemand een museum van je maakt, nou ja, dat bestaat een paar jaar en dan is het gebeurd. Maar ik wens het museum het allerbeste, en zoals de zaken er nu voor staan ben ik toch dankbaar voor alles wat er in die richting is gepresteerd”.
Uitbreiding van het museum was noodzakelijk
Na het overlijden van Anton Pieck in 1987 werd het museum de trotse eigenaar van onder andere de werkhoek van Anton Pieck en zijn etspers. Een kostbaar bezit, maar het plaatste het museum wel voor een probleem. De beschikbare ruimte was te klein om deze aanwinsten te herbergen. Uitbreiding van het museum was dus noodzakelijk.
Een lange periode van onderhandelen met het gemeentebestuur van Hattem begon. Gemeente Hattem erkende het belang van het museum voor de stad en zocht naar mogelijkheden om de uitbreiding te realiseren. In 1989 deed zich de kans voor een aangrenzend pand te kopen. Daarna startten de gesprekken over de precieze invulling van de nieuwbouw. De gemeenteraad ging akkoord en stelde een krediet beschikbaar. Op 23 mei 1991 werd het Anton Pieck Museum officieel heropend. De tentoonstellingsruimte was van 170 vierkante meter uitgebreid tot 545 vierkante meter.
Drie verdiepingen
Na de uitbreiding kreeg het museum de beschikking over 3 verdiepingen waar het eigen bezit van het museum en het werk van de bruikleengevers tentoongesteld kon worden.
Op de begane grond bevinden zich twee zalen. In één zaal is de permanente expositie ingericht en in de andere is de werkhoek van Anton Pieck ondergebracht met de daarbij behorende Middeleeuwse stoel, de tafel uit zijn ouderlijk huis, een boekenkast en op tafel natuurlijk zijn tekenmateriaal en allerhande attributen en snuisterijen waarmee de kunstenaar zich dagelijks omringd zag. Verder bevinden zich op de begane grond de voorzieningen voor de bezoekers, zoals informatiebalie, garderobe, (invaliden)toiletten, drankautomaat met enkele zitjes en de museumwinkel.
Op de bovenverdieping bevinden zich twee zalen die voor thema-exposities worden gebruikt.
Op de benedenverdieping is dit jaar ongeveer de helft van de zaal ingericht met illustraties die Anton Pieck maakte van Niels Holgerson en 1001 Nacht. De andere helft van de zaal is gewijd aan het grafische werk van Anton Pieck. Hier vindt u houtsneden, etsen, gravures, drogenaald etsen en litho’s rondom de imposante etspers. Pieck drukte op deze pers tientallen jaren zijn etsen, gravures en droge naalden af. Een zwaar karwei dat hij nooit aan anderen overliet.
Het Anton Pieck Museum is samen met het Voerman Museum Hattem ondergebracht in één complex. Dat betekent dat de bezoekers met één toegangskaartje deze musea kunnen bezoeken. Het betekent echter niet, dat het Anton Pieck Museum met het Voerman Museum Hattem één museum vormt. Beide musea zijn ondergebracht in een aparte stichting met ieder hun eigen bestuur.